Alergiku, uważaj na anafilaksję

Czytaj dalej
Fot. pixabay.com
Katarzyna Kojzar

Alergiku, uważaj na anafilaksję

Katarzyna Kojzar

Dziś w naszym słowniku chorób litera „a” - czyli anafilaksja. To reakcja organizmu na czynnik uczulający. W najcięższej formie - wstrząsu anafilaktycznego - jest bardzo niebezpieczna dla chorego.

Anafilaksja może być śmiertelna. Szczególnie teraz, w lecie. Wystarczy przypomnieć historię aktorki Ewy Sałackiej, która zmarła 11 lat temu po tym, jak w usta ukąsiła ją osa. Sałacka nagle zemdlała, a pomimo prób i wstrzyknięcia specjalnego środka przeciwalergicznego, nie udało się jej uratować. Była uczulona na jad osy i dlatego też doznała wstrząsu anafilaktycznego.

Co to takiego? To najcięższa forma anafilaksji, czyli reakcji organizmu na uczulający pacjenta alergen. Jest bezpośrednim zagrożeniem życia, dlatego że podczas jej przebiegu dochodzi do spadku ciśnienia krwi i niedotlenienia mózgu. Sama reakcja anafilaktyczna nie zagraża życiu, jednak niezbędne jest wykrycie, co ją powoduje. Wstrząs z kolei jest już śmiertelnym zagrożeniem.

Dla przykładu: u uczulonego na jad os lub pszczół, po użądleniu dochodzi do uwolnienia histaminy, która rozszerza naczynia, przez co płyn ucieka poza nie. To z kolei prowadzi do gwałtownego spadku ciśnienia.

Szacuje się, że w Polsce częstość reakcji anafilaktycznych w populacji ogólnej oscyluje w granicach kilku przypadków na 100 000 w ciągu roku.

To daje kilka tysięcy osób rocznie z zagrażającymi życiu powikłaniami. U około trzech procent przypadków wstrząs anafilaktyczny kończy się śmiercią. Lekarze oceniają, że anafilaksja częstsza jest u osób młodych i u kobiet.

U dzieci za pojawienie się jego objawów najczęściej odpowiedzialne są pokarmy, a u dorosłych - leki oraz użądlenia owadów. Niestety, u około 1/3 chorych nie udaje się ustalić czynnika powodującego anafilaksję.

Skąd się bierze anafilaksja?

Nie istnieje wzorcowy model pacjenta, który jest na anafilaksję narażony. Bywa tak, że można znaleźć związek pomiędzy tym, na co alergik ma uczulenie, a tym, co wywoła u niego wstrząs. Co to znaczy?

- Pacjenci, którzy wiedzą, że są uczuleni na pyłki leszczyny czy olchy, mogą mieć reakcje anafilaktyczne po zjedzeniu orzeszków - tłumaczyła na łamach „Gazety Krakowskiej” prof. Ewa Czarnobilska, alergolog ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. - Część alergenów obecnych w pyłkach tych drzew występuje właśnie w orzeszkach. Po pierwszym ich zjedzeniu czujemy drapanie w gardle, obrzęk, dyskomfort na języku. Po kolejnym ich spożyciu może dojść do duszności, bólu brzucha, biegunki i wreszcie wstrząsu - dodała.

Co jeszcze może wywołać anafilaksję?

Lista czynników jest długa. Są to na przykład: alergeny wziewne (sierść konia, kota, lateks), leki (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, penicylina, morfina, insulina i ibuprofen), surowice i szczepionki (np. surowica przeciwtężcowa, szczepionki przeciwwirusowe), pokarmy (u dzieci m.in. mleko krowie i jaja kurze, a u dorosłych cytrusy, orzeszki ziemne i skorupiaki), jady owadów błonkoskrzydłych (osy, pszczoły, szerszenia, mrówek).

Wstrząs może nasilić wysiłek fizyczny oraz stres.

Jak czytamy na stronie kampanii Odetchnij Spokojnie: „ryzyko anafilaksji zwiększa się w przypadku sumowania przyczyn, np. przy jednoczesnej ekspozycji na alergeny pokarmowe i wysiłek fizyczny”.

Anafilaksja może dotyczyć różnych narządów. Mogą to być: skóra i błona śluzowa, układ oddechowy, układ pokarmowy oraz układ krążenia. Objawy anafilaksji pojawiają się w ciągu kilku lub kilkudziesięciu minut od momentu ekspozycji na czynnik wywołujący wstrząs. Wszystko dzieje się szybko, objawy narastają gwałtownie.

Objawy reakcji anafilaktycznej

Symptomy, które mogą nam sygnalizować, że mamy reakcję anafilaktyczną, mogą być zróżnicowane.

Kampania Odetchnij Spokojnie wymienia następujące objawy:

Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu

Najważniejsza jest szybka reakcja, jeśli zauważymy u kogoś takie objawy. Co robić?

KONIECZNIE NALEŻY WEZWAĆ POGOTOWIE! jeśli jest to możliwe, należy przerwać narażenie na bodziec wywołujący; następnie trzeba ocenić stan układu krążenia, drożności dróg oddechowych, oddychanie, stan świadomości, stan skóry; jeśli chory posiada przy sobie przepisany przez lekarza lek do zastosowania w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego (w ampułkostrzykawce), należy mu go podać. Często jest to adrenalina, którą należy podać domięśniowo w przednio-boczną część uda; jeśli pacjent wymiotuje, należy go ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Jeśli nie, można położyć go na plecach z uniesionymi nogami; jeśli jest to konieczne, należy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową ze stałym uciskiem klatki piersiowej i sztucznym oddychaniem; do momentu przyjazdu pogotowia trzeba monitorować ciśnienie tętnicze, częstość i rytm pracy serca, częstość oddechów.

Jak zachować się, kiedy użądli nas owad?

Lato to czas, kiedy uważać powinni szczególnie ci, którzy mają uczulenie na jad os, pszczół i innych owadów.

Niektórzy jednak nawet nie wiedzą, że są uczuleni, bo nigdy żaden owad ich nie użądlił. Dlatego tak naprawdę większość z nas powinna uważać. Jak zachować się, kiedy do użądlenia już dojdzie? Należy jak najszybciej usunąć żądło, podważając je paznokciem lub pęsetą. Nie usuwamy go poprzez chwytanie go dwoma palcami, bo może to spowodować wyciśnięcie do tkanek pozostającej w woreczku jadowym porcji jadu. Przy użądleniu przez osę zwykle żądło nie pozostaje w skórze.

Bardzo ważną sprawą jest odkażenie miejsca ukąszenia spirytusem. Musimy też nałożyć zimny okład na miejsce ukąszenia oraz posmarować je maścią sterydową. Możemy profilaktycznie także zażyć lek przeciwhistaminowy.

Korzystałam z odetchnijspokojnie.pl, alergie.mp.pl, medonet

Katarzyna Kojzar

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.